Гадәттән тыш хәлләр Министрлыгының «Муниципаль берәмлекләрдә һәм оешмаларда гражданнар оборонасын оештыру һәм алып бару турында Нигезләмәне раслау хакында» 2008 елның 14 ноябрендәге 687 номерлы боерыгы нигезендә һәм Россия Гадәттән тыш хәлләр Министрлыгының "Муниципаль берәмлекләрдә һәм оешмаларда гражданнар оборонасын оештыру һәм алып бару турында Нигезләмәгә үзгәрешләр кертү хакында" 2016 елның 1 августындагы 415 номерлы  боерыгын үтәү йөзеннән, Арча муниципаль районы башкарма комитеты КАРАР БИРӘ:

        1. Кушымта итеп бирелгән Татарстан Республикасы Арча муниципаль районында гражданнар оборонасын оештыру һәм алып бару турында Нигезләмәне (алга таба-Нигезләмә)  расларга.

        2. Әлеге карарны Арча муниципаль районы гражданнар оборонасы оешмалары җитәкчеләренә җиткерергә.

        3. Әлеге карарны Татарстан Республикасы хокукый мәгълүмат рәсми порталында бастырып чыгарырга (http://pravo.tatarstan.ru) һәм Арча муниципаль районы рәсми сайтында урнаштыру юлы белән халыкка игълан итәргә (http://arsk.tatarstan.ru).

        4. Әлеге карарның үтәлешен контрольдә тотуны Арча муниципаль районы гражданнар оборонасы җитәкчесе урынбасары-башкарма комитет җитәкчесе урынбасарына йөкләргә.

Җитәкче                                                                                       И.Ә. Галимуллин

Арча муниципаль районы

башкарма комитетының

___________________  ____       ____  2020 ел,№_____________

карарына кушымта____

_

ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АРЧА МУНИЦИПАЛЬ РАЙОНЫНДА ГРАЖДАННАР ОБОРОНАСЫН ОЕШТЫРУ ҺӘМ АЛЫП БАРУ ТУРЫНДА

НИГЕЗЛӘМӘ

1. Әлеге Нигезләмә "Гражданнар оборонасы турында" 1998 елның 12 февралендәге 28-ФЗ номерлы Федераль закон, Россия Федерациясе Президентының 2004 елның 11 июлендәге 868 номерлы "Гражданнар оборонасы, гадәттән тыш хәлләр һәм табигый бәла-казалар нәтиҗәләрен бетерү эшләре буенча министрлыгы мәсьәләләре" Указы, "Россия Федерациясендә гражданнар оборонасы турында Нигезләмәне раслау хакында" Россия Федерациясе Хөкүмәтенең 2007 елның 26 ноябрендәге 804 номерлы карары, Татарстан Республикасы Президентының "Татарстан Республикасында гражданнар оборонасы оештыру һәм алып бару турында нигезләмәне раслау хакында" 2008 елның 22 ноябрендәге ПУ-598 номерлы Указы (Татарстан Республикасы Президентының 2020 елның 27 гыйнварындагы ПУ-27 номерлы Указы үзгәрешләре белән), Россия Гадәттән тыш хәлләр Министрлыгының «Муниципаль берәмлекләрдә һәм оешмаларда гражданнар оборонасын оештыру һәм алып бару турында Нигезләмәне раслау хакында» 2008 елның 14 ноябрендәге 687 номерлы боерыгы белән расланган муниципаль берәмлекләрдә һәм оешмаларда гражданнар оборонасын оештыру һәм алып бару турындагы Нигезләмә (Россия Гадәттән тыш хәлләр Министрлыгының 18.11.2015ел, №601 һәм 01.08.2016ел, №415 боерыкларындагы үзгәрешләр белән) нигезендә эшләнде һәм гражданнар оборонасын алып бару һәм алып баруга әзерлекне оештыруның төп юнәлешләрен, шулай ук Арча муниципаль районында һәм район оешмаларында гражданнар оборонасы буенча төп чараларны билгели.
2. Гражданнар оборонасы буенча чаралар Арча муниципаль районында муниципаль берәмлектә (оешмаларда) гражданнар оборонасын алып бару һәм алып баруга әзерлек кысаларында оештырыла. Авыл җирлекләрендә гражданнар оборонасын алып баруга әзерлек һәм алып бару тәртибе Арча муниципаль районында гражданнар оборонасын алып бару һәм алып бару тәртибе белән билгеләнә.
3.  Гражданнар оборонасын алып баруга әзерлек хәрби низагларда яки бу низаглар аркасында килеп чыккан куркынычлар, шулай ук табигый һәм техноген характердагы гадәттән тыш хәлләр килеп туган очракта, халыкны, матди һәм мәдәни кыйммәтләрне саклауга әзерләү буенча чараларны алдан ук үз вакытында үтәүдән гыйбарәт һәм Арча муниципаль районы (оешма) гражданнар оборонасы, гадәттән тыш хәлләрне кисәтү һәм бетерү мәсьәләләре буенча төп чараларны (алга таба - төп чаралар планы) күздә тоткан еллык планнар нигезендә гамәлгә ашырыла.
4.  Төп чараларның еллык планы Арча муниципаль районы Башкарма комитеты тарафыннан эшләнә һәм гражданнар оборонасы бурычларын һәм Татарстан Республикасында Гадәттән тыш хәлләрне кисәтү һәм бетерү буенча бурычларны хәл итәргә вәкаләтле орган - Россия Федерациясе Гражданнар оборонасы, гадәттән тыш хәлләр һәм табигый бәла-казалар нәтиҗәләрен бетерү Министрлыгының Татарстан Республикасы буенча Баш идарәсе белән килештерелә.

Оешманың еллык төп чаралар планы гражданнар оборонасы өлкәсендәге бурычларны хәл итүгә вәкаләтле структур бүлекчәсе (хезмәткәрләре) тарафыннан эшләнә һәм гражданнар оборонасы мәсьәләләрен хәл итәргә вәкаләтле Арча муниципаль районы башкарма комитетының даими эшләүче органы – «Гражданнарны яклау идарәсе» МКУ, ә башкарма хакимиятнең федераль органы карамагында булган оешма федераль органның башкарма органы белән өстәмә рәвештә килештерелә.

Гражданнар оборонасын алып баруга әзерлек һәм алып бару кысаларындагы төп чараларны планлаштыру Арча муниципаль районы территориясендә (оешмаларда) хәрби конфликтларда яки бу конфликтлар нәтиҗәсендә, шулай ук мөмкин булган террорлык актлары һәм гадәттән тыш хәлләр нәтиҗәсендә килеп чыгарга мөмкин булган хәлне һәрьяклап бәяләүне исәпкә алып башкарыла.

5. Арча муниципаль районында (оешмада) гражданнар оборонасын алып баруга әзерлек  оешмада гражданнар оборонасын оештыру һәм алып бару турындагы нигезләмә белән билгеләнә һәм Арча муниципаль районы территориясендә халыкны (хезмәткәрләрне), матди һәм мәдәни кыйммәтләрне хәрби конфликтларда яки бу конфликтлар нәтиҗәсендә килеп чыккан куркынычлар, шулай ук табигый һәм техноген характердагы гадәттән тыш хәлләр килеп чыкканда яклау чараларын планлаштырудан гыйбарәт.

Арча муниципаль районында гражданнар оборонасын алып бару район гражданнар оборонасы һәм халыкны яклау планы нигезендә, ә оешмаларда гражданнар оборонасы планнары нигезендә гамәлгә ашырыла һәм Арча муниципаль районы территориясендә халыкны (хезмәткәрләрне), матди һәм мәдәни кыйммәтләрне хәрби конфликтларда яки бу конфликтлар нәтиҗәсендә килеп чыккан куркынычлардан, шулай ук табигый һәм техноген характердагы гадәттән тыш хәлләр килеп туган очраклардан саклау буенча чаралар үтәүдән гыйбарәт.

6. Гражданнар оборонасы һәм халыкны саклау планнары (гражданнар оборонасы планнары) сугыш вакытында табигый һәм техноген гадәттән тыш хәлләрне бетерүне тәэмин итү күләмен, процедурасын, гражданнар оборонасы чараларын тормышка ашыру ысулларын һәм срокларын билгели.

          Тыныч вакытта гражданнар оборонасы һәм табигый һәм кеше табигатенең гадәттән тыш хәлләрен бетерү чараларын тормышка ашыру гадәттән тыш хәлләрне профилактикалау һәм бетерү буенча чаралар планы нигезендә алып барыла.

          7. (Абзац Россия Федерациясе Хөкүмәтенең 2019 елның 30 сентябрендәге 1274 номерлы карары белән кертелгән). Арча муниципаль районы башкарма комитеты һәм оешмалар гражданнар оборонасы өлкәсендәге бурычларны хәл итү максатларында, гражданнар оборонасы өлкәсендә вәкаләтләр нигезендә көчләр, чаралар, гражданнар оборонасы объектлары, матди-техник, азык-төлек, медицина һәм башка чаралар запаслары булдыруны, гражданнар оборонасы чараларын планлаштыра һәм тормышка ашыралар.

8. Арча муниципаль районы башкарма комитеты (оешмалар) карары буенча  коткару хезмәтләре оештырыла ала: медицина, инженер, коммуналь-техник, янгынга каршы, җәмәгать тәртибен саклау, хайваннар һәм үсемлекләрне саклау, хәбәр итү һәм элемтә, мәдәни кыйммәтләрне саклау, автотранспорт, сәүдә һәм туклану һ.б., аларның эшчәнлеге тәртибе һәм оештыру, коткару хезмәтләре турында тиешле нигезләмәләрдә барлыкка килә торган органнар һәм оешмалар тарафыннан билгеләнә.

Арча муниципаль районының (оешмалар) коткару хезмәте составына гражданнар оборонасы буенча чаралар үткәрү, авария-коткару формированиеләренең гамәлләрен һәрьяклап тәэмин итү һәм сугыш конфликтларында яки бу конфликтлар нәтиҗәсендә барлыкка килгән башка кичектергесез эшләрне башкару, шулай ук табигый һәм техноген характердагы гадәттән тыш хәлләрне бетерүдә идарә органнары, көчләре һәм чаралары керә.

Җирле үзидарә органнары (оешмалар) тарафыннан төзелә торган коткару хезмәтләренең төре һәм саны гражданнар оборонасы һәм халыкны яклау планнары (гражданнар оборонасы планнары) нигезендә башкарыла торган бурычларның күләмен һәм характерын исәпләү нигезендә билгеләнә.

Арча муниципаль районының коткару хезмәте турындагы нигезләмә җирле үзидарә органы тарафыннан эшләнә, Татарстан Республикасының тиешле коткару хезмәте җитәкчесе белән килештерелә һәм Арча муниципаль районы башкарма комитеты җитәкчесе тарафыннан раслана.

Оешманың коткару хезмәте турындагы нигезләмәсе оешма тарафыннан эшләнә һәм Арча муниципаль районының тиешле коткару хезмәте җитәкчесе, җирле үзидарә органы белән килештерелә һәм оешма җитәкчесе тарафыннан раслана.

Арча муниципаль районында һәм оешмаларда көч һәм гражданнар оборонасы чараларын булдыру һәм аларның әзерлеген тәэмин итү белән методик җитәкчелек итү, шулай ук бу өлкәдә контрольлек итү Арча янгын-коткару гарнизоны тарафыннан башкарыла.

       9. Эвакуация чараларын планлаштыру, әзерләү һәм үткәрү өчен Арча муниципаль районы башкарма комитеты һәм оешма җитәкчеләре тарафыннан тыныч вакытта эвакуация кабул итү комиссиясе төзелә. Эвакуация кабул итү комиссиясе Арча муниципаль районы башкарма комитеты җитәкчесенең социаль мәсьәләләр буенча урынбасары, оешма җитәкчеләре яки урынбасарлары белән җитәкчелек итә. Эвакуация кабул итү комиссиясенең эшчәнлеге Арча муниципаль районының гражданнар оборонасы җитәкчеләре тарафыннан раслана торган тиешле нигезләмәләр белән регламентлана.

         10. Гражданнар оборонасы көчләре тыныч вакытта табигый һәм техноген характердагы гадәттән тыш хәлләрне кисәтү һәм бетерү буенча чараларда катнашу өчен җәлеп ителергә мөмкин.

Тыныч вакытта гадәттән тыш хәлләр нәтиҗәләрен бетерү өчен гражданнар оборонасы көчләрен һәм чараларын җәлеп итү турындагы карарны Арча муниципаль районы гражданнар оборонасы һәм оешма җитәкчеләре кабул итә.

11. Арча муниципаль районы территориясендә гражданнар оборонасы белән җитәкчелек итүне Арча муниципаль районы башкарма комитеты җитәкчесе, ә оешмаларда аларның җитәкчеләре башкара.

Арча муниципаль районы башкарма комитеты җитәкчесе (оешма җитәкчеләре) гражданнар оборонасы һәм халыкны яклау чараларын оештыру һәм үткәрү өчен шәхси җаваплы (1998 елның 12 февралендәге 28-ФЗ номерлы Федераль законның 11 статьясы).

        12. Арча муниципаль районында гражданнар оборонасы белән идарә итүне гамәлгә ашыру Арча муниципаль районының «Гражданнарны яклау идарәсе» МКУга аның турында Нигезләмә нигезендә йөкләнә.

Оешмаларда гражданнар оборонасы белән идарә итүне гамәлгә ашыручы органнар булып гражданнар оборонасы өлкәсендә бурычларны хәл итүгә вәкаләтле структур бүлекчәләр (хезмәткәрләр) тора.

Оешмалар гражданнар оборонасы буенча структур бүлекчәләр (хезмәткәрләр) туплауны (билгеләүне) гамәлгә ашыралар, аларның функциональ бурычларын һәм штат расписаниесен эшлиләр һәм раслыйлар.

Гражданнар оборонасы буенча структур бүлекчәләр җитәкчеләре (хезмәткәрләре) турыдан-туры оешма җитәкчесенә буйсыналар.

         13. Гражданнар оборонасы буенча чараларны оешкан төстә һәм планлы рәвештә гамәлгә ашыруны тәэмин итү, шул исәптән тыныч һәм сугыш вакытында фаразланган һәм барлыкка килгән куркынычлар турында халыкка үз вакытында хәбәр итү максатыннан, Арча муниципаль районы территориясендә гражданнар оборонасы өлкәсендә мәгълүмат җыю (алга таба - мәгълүмат) һәм аны алмашу оештырыла.

Мәгълүмат җыю һәм алмашу җирле үзидарә органнары, шулай ук гражданнар оборонасы категориясенә билгеләнгән тәртиптә кертелгән, куркынычлылыгы I һәм II класслы предприятие һәм объектларны, аеруча радиация куркынычы һәм атом-төш куркынычы булган объектларны, гадәттән тыш куркыныч булган гидротехник корылмаларны һәм югары дәрәҗәдә куркыныч булган гидротехник корылмаларны эксплуатацияләүче оешмалар тарафыннан гамәлгә ашырыла.

Арча муниципаль районының җирле үзидарә органы Татарстан Республикасы башкарма хакимияте органнарына, оешмалар - җирле үзидарә органнарына һәм федераль башкарма хакимият органнарына мәгълүмат бирә.

       14. Арча муниципаль районы территориясендә (оешмада) гражданнар оборонасы буенча чаралар Россия Федерациясе һәм Татарстан Республикасы Конституциясе, федераль конституциячел законнар, федераль законнар, Россия Федерациясе Президенты, Татарстан Республикасы Президенты, Россия Федерациясе Хөкүмәте, Татарстан Республикасы Министрлар Кабинеты норматив хокукый актлары, Россия Гадәттән тыш хәлләр Министрлыгының норматив хокукый актлары (Россия Гадәттән тыш хәлләр Министрлыгының «Муниципаль берәмлекләрдә һәм оешмаларда гражданнар оборонасын оештыру һәм алып бару турындагы нигезләмәне раслау хакында» 2008 елның 14 ноябрендәге 687 номерлы боерыгы белән расланган Нигезләмә) һәм әлеге Тәртип нигезендә гамәлгә ашырыла.

    15. Арча муниципаль районы башкарма комитеты гражданнар оборонасы өлкәсендәге бурычларны хәл итү максатыннан, түбәндәге төп чараларны планлаштыра һәм тормышка ашыра:

       15.1 Гражданнар оборонасы өлкәсендә халыкны әзерләү (оештыру-методик ярдәм Арча янгын сүндерү һәм коткару гарнизонына йөкләнә)­:

Арча муниципаль районының үзенчәлекләрен исәпкә алып, Татарстан Республикасы Министрлар Кабинеты тарафыннан расланган үрнәк программалар нигезендә эшләүче халыкны, вазыйфаи затларны һәм гражданнар оборонасы хезмәткәрләрен, шәхси составны һәм Арча муниципаль районы хезмәткәрләрен укыту буенча эшче программалар төзү;

Арча муниципаль районы халкын хәрби конфликтлар яки бу конфликтлар нәтиҗәсендә килеп чыккан куркынычлардан, шулай ук табигый һәм техноген характердагы гадәттән тыш хәлләр килеп туган очраклардан саклау ысулларын оештыру һәм әзерләү;

Арча муниципаль районы формированиеләренең һәм хезмәтләренең шәхси составын әзерләү;

Гражданнар оборонасы буенча өйрәнүләр үткәрү; Арча муниципаль районы территориясендә урнашкан оешмаларның хезмәткәрләрен, шәхси составын әзерләүгә оештыру-методик җитәкчелек  итү һәм контрольдә тоту;

Арча муниципаль районының вазыйфаи затларының һәм гражданнар оборонасы хезмәткәрләренең тиешле лицензиягә ия булган өстәмә һөнәри белем бирү учреждениеләрендә квалификациясен күтәрүне тәэмин итү;

Гражданнар оборонасы өлкәсендә оешмалар хезмәткәрләрен әзерләү өчен уку-укыту матди-техник базасын булдыру һәм эш хәлендә тоту;

Гражданнар оборонасы өлкәсендә белемнәрне пропагандалау.

1. Халыкка хәрби конфликтлар яки әлеге конфликтлар аркасында килеп чыккан куркынычлар турында, шулай ук табигый һәм техноген характердагы гадәттән тыш хәлләр килеп чыккан очракта хәбәр итү:

үзәкләштерелгән хәбәр итү системасының даими әзерлеге торышы, аны реконструкцияләү һәм модернизацияләү;

           I һәм II класслы куркыныч җитештерү объектларыннан, гадәттән тыш куркыныч булган гидротехник корылмалар һәм югары куркынычлылык булган гидротехник корылмалар, алардагы аварияләр куркыныч зоналарда яшәүче яки хуҗалык эшчәнлеге алып баручы халыкның тормышына һәм сәламәтлегенә зыян китерә ала торган аеруча куркыныч һәм атом-төш куркынычы булган җитештерү объектларын эксплуатацияләүче оешмалар тарафыннан хәбәр итүнең локаль системаларын булдыру һәм әзерлек хәлендә тоту;

           халык күпләп җыела торган урыннарда хәбәр итү һәм мәгълүмат бирү буенча махсуслаштырылган техник чаралар урнаштыруда ярдәм күрсәтү;

 бердәм электр элемтәсе челтәре, радио, чыбыклы һәм телевизион тапшырулар чараларынан һәм  мәгълүмат тапшыруның башка техник чараларыннан комплекслы файдалану;

 гражданнар оборонасы өлкәсендә мәгълүмат җыю һәм алмашу;

1.  Халыкны, матди һәм мәдәни кыйммәтләрне имин районнарга эвакуацияләү буенча:

 халыкны, материаль һәм мәдәни кыйммәтләрне көчле җимерелү ихтималы булган, химик зарарлану (пычрану) ихтималы булган зоналардан куркынычсыз районнарга эвакуацияләү буенча чараларны планлаштыру, әзерләү һәм үткәрүне оештыру, шулай ук сугыш вакытында җитештерү эшчәнлеген дәвам итүче оешма хезмәткәрләрен һәм гражданнар оборонасы буенча чараларны үтәүне тәэмин итүче оешма хезмәткәрләрен урнаштыруны оештыру;

 эвакуацияләнергә тиешле халыкны,  матди һәм мәдәни кыйммәтләрне урнаштыру өчен куркынычсыз районнар әзерләү;

оешмаларның эвакуация органнарын булдыру  һәм эшчәнлеген оештыру, шулай ук аларның шәхси составын әзерләү;

1. Халыкка шәхси һәм коллектив саклану чаралары бирү буенча:

 гражданнар оборонасының саклагыч корылмаларын һәм аларның техник системаларын билгеләнеше буенча даими файдалануга әзерлек хәлендә тоту һәм техник хезмәт күрсәтү;

билгеләнгән тәртиптә гражданнар оборонасы төркемнәренә кертелгән территорияләрне инженерлык ягыннан саклауны арттыру планнарын эшләү;

 тыныч вакытта һәм гражданнар оборонасын тыныч вакыттан сугыш вакытына күчергәндә,  җир астында урнашкан бүлмәләрне һәм башка корылмаларны халыкны яшереп тору өчен җайлаштыру;

          сугыш вакытында гражданнар оборонасының җитмәгән саклагыч корылмалар төзүне планлаштыру һәм оештыру;

          гражданнар оборонасының җир астында ясалган бүлмәләрендә һәм җир астының башка корылмаларында халыкны яшерү урыннары булдыру;

          гражданнар оборонасының саклагыч корылмаларда халыкны саклауны тәэмин итү;

 халыкның шәхси саклану чараларын туплау, саклау һәм куллану;

 билгеләнгән срокларда халыкка шәхси саклану чараларын бирүне һәм коллектив саклану чараларын  бирүне тәэмин итү.

1. Яктырткыч һәм башка төр маскировкалау төрләре буенча: маскировкаланырга тиешле объектлар исемлеген билгеләү; билгеләнгән тәртиптә гражданнар оборонасы төркемнәренә кертелгән территорияләрне комплекслы маскировкалау планнарын эшләү;

 яктылык маскировкасы һәм аның башка төрләре буенча чаралар үткәрү өчен кирәкле матди-техник чаралар запасларын булдыру һәм билгеләнеше буенча даими файдалануга әзерлек хәлендә тоту;

билгеләнгән тәртиптә гражданнар оборонасы төркемнәренә кертелгән территорияләрнең демаскировкалаучы билгеләрен киметү буенча инженер-техник чаралар үткәрү.

1.  Хәрби конфликтларда яки әлеге конфликтлар нәтиҗәсендә халык өчен куркыныч туган очракта, шулай ук табигый һәм техноген характердагы гадәттән тыш хәлләрдә авария-коткару һәм башка кичектергесез эшләр башкару буенча:

 авария-коткару һәм башка кичектергесез эшләр башкару өчен кирәкле  гражданнар оборонасы көчләрен һәм чараларын булдыру, җиһазландыру һәм әзерләү, шулай ук аларның эшен планлаштыру;

 авария-коткару һәм башка кичектергесез эшләрне һәрьяклап тәэмин итү өчен матди-техник, азык-төлек, медицина һәм башка чаралар запасларын булдыру һәм билгеләнеше буенча даими файдалануга әзерлек хәлендә тоту;

1.  Хәрби конфликтларда яисә бу конфликтлар нәтиҗәсендә зыян күргән халыкны, шулай ук табигый һәм техноген характердагы гадәттән тыш хәлләрдә зыян күргән халыкны беренче чиратта тәэмин итү буенча:

 халык яшәешен беренче чиратта  тәэмин итүнең төп төрләрен планлаштыру һәм оештыру;

матди-техник, азык-төлек, медицина һәм башка чаралар запасларын булдыру һәм билгеләнеше буенча даими файдалануга әзерлек хәлендә тоту;

халыкны нормалаштырылган азык-төлек һәм азык-төлек булмаган товарлар белән тәэмин итү;

зыян күргән халык арасында санитар-гигиена һәм эпидемиягә каршы чаралар үткәрү;

дәвалау-эвакуация чаралары үткәрү;

шәһәр читендәге зонада тиешле дәвалау базасын җәелдерү, аны энергия һәм су белән тәэмин итүне оештыру; халыкка беренче ярдәм күрсәтү;

тораксыз калган халык санын билгеләү;

сакланып калган торак фондын инвентаризацияләү һәм зыян күргән торак фондының торышын бәяләү, аны зыян күргән халыкны урнаштыру өчен  файдалану мөмкинлеген билгеләү;

зыян күргән халыкны ял йортларына, пансионатларга һәм башка сәламәтләндерү оешмаларына, вакытлыча торакларга (җыелма йортларга, палаткаларга, землянкаларга һ. б.) урнаштыру, шулай ук аны сакланып калган торак фонды мәйданына күчерү;

халыкка мәгълүмати-психологик ярдәм күрсәтү.

1.  Хәрби конфликтларда яки бу конфликтлар нәтиҗәсендә барлыкка килгән янгыннарга каршы көрәш буенча:

 муниципаль янгын сагы булдыру һәм аның эшчәнлеген оештыру, аның гражданнар оборонасы өлкәсендә әзерлеген һәм янгыннан саклануның башка төрләре белән үзара бәйләнешен  оештыру;

сугыш вакытында авария-коткару һәм башка кичектергесез эшләр башкару районнарында һәм билгеләнгән тәртиптә гражданнар оборонасы категориясенә кертелгән оешмаларда янгыннарны сүндерүне оештыру;

янгыннарны сүндерү өчен химик реагентлар запасларын алдан ук булдыру.

1. Радиоактив, химик, биологик һәм башка зарарланган районнарны ачыклау һәм билгеләү буенча:

Арча муниципаль районы территориясендә урнашкан зарарлану (пычрану) төрләрен ачыклау һәм тәңгәлләштерү буенча махсус йөкләмәләре булган оешмалар базасында гражданнар оборонасын күзәтү һәм лаборатор контроль челтәрен булдыру һәм аларның әзерлеген тәэмин итү;

 радиоактив пычрануга дучар булган территорияләрдә радиациядән саклау режимнары кертү;

 радиация, химик, биологик хәл торышын мониторинглау методларын һәм техник чараларын камилләштерү, шул исәптән азык-төлек һәм әйләнә-тирә мохит объектларының радиоактив, химик һәм биологик матдәләр белән зарарлану дәрәҗәсен бәяләү;

1.  Халыкны санитар зарарсызландыру, биналарны һәм корылмаларны, техниканы һәм территорияләрне махсус эшкәртү буенча чаралар үткәрүне оештыру буенча:

 дезактивация, дегазация һәм дезинфекция матдәләре һәм эремәләре запасларын алдан ук булдыру;

халыкны санитар зарарсызландыру, биналарны һәм корылмаларны зарарсызландыру, техниканы һәм территорияләрне махсус эшкәртү өчен көч булдыру һәм җиһазлау, аларны гражданнар оборонасы өлкәсендә әзерләү;

халыкны санитар зарарсызландыру, биналарны һәм корылмаларны зарарсызландыру, техниканы һәм территорияләрне махсус эшкәртү буенча чаралар үткәрүне оештыру.

15.11 Хәрби конфликтларда яки бу конфликтлар нәтиҗәсендә,  шулай ук табигый һәм техноген характердагы  гадәттән тыш хәлләр һәм террорчылык акцияләре аркасында зыян күргән районнарда тәртипне торгызу һәм саклау буенча:

 җәмәгать тәртибен саклау көчләрен булдыру һәм җиһазландыру, аларны гражданнар оборонасы өлкәсендә әзерләү;

җәмәгать тәртибен торгызу һәм саклау, гражданнар оборонасы көчләрен күрсәтү һәм халыкны эвакуацияләү маршрутларында юл хәрәкәте иминлеген тәэмин итү;

 авария-коткару һәм башка кичектергесез эшләр башкару өчен гражданнар оборонасы көчләренең тоткарлыксыз хәрәкәтен тәэмин итү;

 зарарлану урыннарында пропуск режимын гамәлгә ашыру һәм җәмәгать тәртибен саклау;

эчке эшләр органнары, юридик һәм физик затларның шартнамәләр буенча мәҗбүри сакланырга тиешле объектларны саклауны көчәйтү, караучысыз калган мөлкәтне саклау буенча чаралар күрү.

   15.12 Сугыш вакытында кирәкле коммуналь хезмәтләрнең эшләвен тиз арада торгызу мәсьәләләре буенча:

 коммуналь хезмәтләрнең сугыш вакыты шартларында эшләргә  әзерлеген тәэмин итү һәм аларның эшләвен планлаштыру;

 зыян килгән газ, энергия, су белән тәэмин итү, ташландык суларны агызу һәм канализация системаларын ремонтлау өчен җиһазлар һәм запас частьләр запасларын булдыру;

         суны чистарту, төчеләндерү һәм транспортлау өчен мобиль чаралар резервын булдыру һәм әзерләү;

 су үткәрү станцияләрендә реагентлар, реактивлар, консервантлар һәм дезинфекция чараларының кирәкле запасларын булдыру;

 халыкны коммуналь тәэмин итүне оештыру өчен резервуарлар һәм савытлар, җыела-сүтелә торган торба үткәргечләр, мобиль резерв һәм автоном энергия чыганаклары, җайланмалар һәм техник чаралар запасларын булдыру.

         15.13 Сугыш вакытында мәетләрне тиз арада күмү буенча: алдан, тыныч вакытта, күмү мөмкин булган урыннарны билгеләү;

 мәетләрне күмүне тәэмин итү өчен, шул исәптән махсуслаштырылган ритуаль оешмалар базасында,  гражданнар оборонасы көчләрен һәм чараларын булдыру һәм әзерлеген тәэмин итү;

һәлак булган кешеләрнең мәетләрен җирләү (күмү) урыннарын җиһазлау; мәетләрне эзләү, аларны табу, аларны җыю һәм беренчел эшкәртү, мәетләрне тану һәм документлаштыру, ташу һәм күмү эшләрен оештыру;

 санитария-эпидемиология күзәтчелеген оештыру.

    15.14  Хәрби конфликтларда яисә бу конфликтлар нәтиҗәсендә, шулай ук табигый һәм техноген характердагы гадәттән тыш хәлләр аркасында халыкның исән калуы өчен кирәкле оешмаларның тотрыклы эшләвен тәэмин итү;

билгеләнгән тәртиптә гражданнар оборонасы төркемнәренә кертелгән территорияләрнең икътисад объектлары эшчәнлегенең тотрыклылыгын үстерү мәсьәләләре буенча комиссияләрнең тыныч һәм сугыш вакытында эшен оештыру;

 төзелеш нормалары һәм гражданнар оборонасының инженерлык-техник чараларын гамәлгә ашыру кагыйдәләре таләпләренә туры китереп, икътисад һәм инфраструктура объектларын, шулай ук җитештерү чараларын  рациональ урнаштыру;

         тыныч вакытта һәм сугыш вакытында гражданнар оборонасының  инженерлык-техник чараларын эшләвен тормышка ашыру, шул исәптән төзелеш проектларында;

 сугыш вакытында эшен дәвам итүче икътисад объектларында авария-коткару һәм башка кичектергесез эшләрне планлаштыру, әзерләү һәм үткәрү;

 җитештерү процессын торгызу өчен кирәкле матди-техник, азык-төлек, медицина һәм башка чаралар запасларын алдан ук булдыру;

 документларның иминият фондын булдыру;

 аларга заманча зарарландыру чаралары тәэсир иткәндә, җитештерү фондларын саклау нәтиҗәлелеген арттыру.

        15.15 Гражданнар оборонасы көчләренең һәм чараларының даими әзерлеген тәэмин итү мәсьәләләре буенча:

 гражданнар оборонасы көчләрен булдыру һәм заманча техника һәм җиһазлар белән тәэмин итү;

 гражданнар оборонасы көчләрен эшкә әзерләү, гражданнар оборонасы буенча өйрәнүләр һәм тренировкалар үткәрү;

гражданнар оборонасы көчләренең эшләү планнарын төзү һәм төзәтмәләр кертү;

         үзара хезмәттәшлек тәртибен билгеләү һәм гражданнар оборонасы көчләрен һәм чараларын җәлеп итү, шулай ук аларның эшләвен һәрьяклап тәэмин итү.

         15.16  Гражданнар оборонасы өлкәсендәге бурычларны хәл итү:

Россия Гадәттән тыш хәлләр Министрлыгы, Татарстан Республикасы Министрлар Кабинеты яки Арча муниципаль районы башкарма комитеты җитәкчесе тарафыннан расланган үрнәк программалар нигезендә оешмаларның эшчәнлек үзенчәлекләрен исәпкә алып, оешмаларның шәхси составын һәм хезмәтләрен әзерләү буенча эш программаларын, шулай ук гражданнар оборонасы өлкәсендә оешмалар хезмәткәрләрен әзерләү буенча эш программаларын төзү;

гражданнар оборонасы өлкәсендә оешмаларның шәхси составын әзерләүне гамәлгә ашыру;

         гражданнар оборонасы өлкәсендә хезмәткәрләрне һәм оешмаларны әзерләү өчен уку-укыту, матди-техник базаны булдыру һәм эш хәлендә тоту;

гражданнар оборонасы өлкәсендә белемнәрне пропагандалау.

        16. Гражданнар оборонасы чараларын әзерләү һәм уздыру чыгымнарын финанслау.

Арча муниципаль районының гражданнар оборонасы, халыкны һәм территорияләрне саклау чараларын тәэмин итү муниципаль районның чыгым йөкләмәсе булып тора.

Капиталь кертемнәр һәм матди-техник чаралар таләп итүче гражданнар оборонасы чаралары башкарма хакимиятнең федераль органнары, Татарстан Республикасы Хөкүмәте тарафыннан карала.

Җирле үзидарә органнары һәм оешмалар тарафыннан гражданнар оборонасы чараларын әзерләүгә һәм үткәрүгә тотылган чыгымнар, милек рәвешенә бәйсез рәвештә,  бу чараларны дәүләт оборона заказы составына керткәндә,  федераль бюджетта әлеге максатларга каралган акчалар хисабына каплана.

Җирле үзидарә органнары һәм оешмалар тарафыннан федераль башкарма хакимият органнары заказы буенча гамәлгә ашырыла торган гражданнар оборонасы чараларын әзерләүгә һәм үткәрүгә тотылган чыгымнар, бу органнар тарафыннан төзелгән шартнамәләр (контрактлар) шартлары нигезендә, әлеге максатларга федераль бюджеттан һәм бюджеттан тыш акчалар хисабына каплана.

Гражданнар оборонасы, халыкны һәм авыл җирлекләре территорияләрен саклау буенча җирле дәрәҗәдәге чараларны тәэмин итү авыл җирлекләренең чыгым йөкләмәсе булып тора.

Гражданнар оборонасы чараларын әзерләүгә һәм үткәрүгә федераль бюджеттан һәм бюджеттан тыш акчалардан акча каралмаган чыгымнар түбәндәгечә финанслана:

бюджет учреждениеләре тарафыннан -билгеләнгән тәртиптә расланган керемнәр һәм чыгымнар сметалары нигезендә;

оешмалар тарафыннан (бюджет учреждениеләреннән тыш) гражданнар оборонасы белән идарә итүне гамәлгә ашыручы тиешле органнар белән килештерелгән күләмнәрдә - әлеге чыгымнарны продукциянең (эшләр һәм хезмәт күрсәтүләр) үзкыйммәтенә кертү юлы белән.